Het welzijn van vissen en andere waterdieren

Zaterdag 26 maart is het World Day for the End of Fishing (WoDEF).

Daarom publiceren wij onderstaand artikel dat in het teken staat van vissen en ander waterleven, geschreven door Daniël als zijnde scriptie. Eerder van zijn hand verschenen al De veehouderij en menselijke gezondheid en De veehouderij en milieu.

 

Als het gaat om dieren in de veehouderij, dan zijn welzijnsproblemen vaak wel enigszins bekend. Tegelijkertijd is er een gebrek aan aandacht voor het welzijn van waterdieren, waaronder vissen. Aandacht voor vissenwelzijn wordt vooral ondermijnd door de algemene, veelal onjuiste zienswijze met betrekking tot het denkvermogen van waterdieren.^{[1] [2] [3] [4]}

In dit stuk worden waterdieren onderverdeeld in:

• vissen (waarvan er vele soorten zijn)
• schaaldieren (zoals krabben en kreeften)
• weekdieren (zoals mosselen, maar ook koppotigen zoals octopussen)

Het bewustzijn van vissen

Bij het beschrijven van de intelligentie en bewustzijn van vissen is het eerst belangrijk om vast te stellen dat vissen het vermogen tot sensorische perceptie bezitten. Ook al hebben vissen een goed gezichtsvermogen, ze kunnen ook slachtoffer zijn van gezichtsbedrog, wat wel betekent dat het vissenbrein objecten bestudeert. ^[2] Wat betreft denkvermogen zijn er verschillen tussen vissen als het gaat om geheugen en leren. Bijvoorbeeld pacu vissen en snoeken kunnen respectievelijk negatieve ervaringen en de locatie van voedselbronnen herinneren.^{[2] [5]}

Verder leven de meeste vissen in sociale groepen en tonen ze samenwerking, bijvoorbeeld wanneer roofdieren een gevaar vormen en ze het roofdier een voor een inspecteren. Vissen zijn ook in staat werktuigen te gebruiken; een voorbeeld is dat de “diersoort lipvissen stenen gebruikt om zee-egels te pletten zodat ze toegang krijgen tot het vlees binnenin”.^[2]

Vissen ervaren pijn

Over het algemeen is het gedrag van vissen gelijk aan dat van mensapen, behalve het vermogen van imitatie.^[2] Eén onderwerp dat ietswat controversieel blijft is of vissen pijn kunnen voelen. Het is zeker dat vissen het vermogen hebben pijn te ondergaan, met receptoren die lijken op menselijke receptoren.^{[1] [2] [4] [6]} Wanneer vissen pijn ondergaan worden ze afgeleid van hun gebruikelijke taken.

Ook al duiden sommige onderzoeken aan dat vissen geen neocortex hebben en niet op pijn reageren op een emotionele manier, is het wel zo dat vissen op pijn reageren zoals mensen in een zekere zin ook doen.^{[2] [7]} Volgens één onderzoek is er empirisch bewijs voor pijnervaring onder vissen op basis van 16 verschillende criteria.^[8]

Een vooraanstaande Nederlandse expert op het gebied van vissenwelzijn wijst erop dat er onzekerheid blijft of vissen pijn echt voelen – en niet slechts ondergaan.^[6] Niettemin toont onderzoek bij drie vissoorten (kabeljauw, Atlantische zalm, heilbot) aan dat deze vissen ongerief ervaren.^[6] Er kan zelfs beargumenteerd worden dat er “evenveel bewijs is dat vissen pijn voelen en lijden als dat er is voor vogels en zoogdieren – en meer dan er is voor menselijke pasgeborenen.”^[1] Hierdoor is er geen enkele reden om minder aandacht te geven aan het welzijn van vissen dan het welzijn van andere boerderijdieren.

 

Het welzijn van vissen

Er is zeer weinig kennis over het welzijn van vissen die in Nederland gehouden worden. Echter zijn er verschillende academische stukken die een algemeen beeld schetsen van vissenwelzijn.^{[9] [10] [11] [12]} De eerder genoemde Nederlandse expert heeft ook meegewerkt aan een academisch boek over het welzijn van vissen in kwekerijen.^[13] In ieder geval kunnen er drie categorieën onderscheiden worden bij vissenwelzijn. Deze categorieën zijn tot op een zekere hoogte ook het geval in Nederland (zie de bijlage).^{[14] [15]}

Waarnemingsvermogen
De eerste categorie gaat puur om waarnemingsvermogen (‘sentience’), aangezien erkenning hiervan en het vermogen om pijn te voelen een basis vormt voor dierenwelzijn.^{[12] [16]} In het geval van vissenwelzijn zeggen viskwekers vaak ‘vis laten groeien’ alsof het planten in plaats van dieren zijn.^[10]

Omgeving
De tweede categorie bestaat uit natuurlijke omstandigheden, waarbinnen belangrijk onderscheid gemaakt kan worden tussen verschillende problemen. Ten eerste leven vissen vaak in een omgeving die leidt tot herhalend en abnormaal gedrag.^{[9] [12]} Soms zijn ze blootgesteld aan onnatuurlijk licht en lage waterkwaliteit. Ten tweede komt de bezettingsdichtheid vaak niet overeen met de hoeveelheid ruimte die een vis van nature nodig heeft.^{[9] [10] [11]} Dit zorgt voor agressie, verwondingen en gedwongen sociale interactie en hiërarchieën. De omgeving en bezettingsdichtheid van vissen kan ook een negatieve impact hebben op individueel en gezamenlijk zwemgedrag.^[12]

De bezettingsdichtheid kan ook gerelateerd worden aan andere factoren zoals waterkwaliteit en soms vormt het een probleem na een zekere grenswaarde. Ten derde zorgt het houden in de openlucht tot blootstelling aan roofdieren en daardoor verwondingen.^[11] Ten vierde, wat betreft voedingsmethoden is het vaak zo dat de grootste en snelste vissen het meeste voedsel weten te bemachtigen.^[10] Het ontzeggen van voedsel voor de slacht veroorzaakt ook stress. Ten vijfde zijn er verschillende ziektes die het vissenwelzijn aantasten en als er medicatie wordt toegediend moet dit gebeuren met zorg.^{[10] [12]} Algeheel kunnen deze welzijnsproblemen per vissoort verschillen in intensiteit.

Slacht
De derde categorie betreft processen die leiden tot de slacht. Daarbij zijn er drie problemen. Als eerste veroorzaakt transport fysiologische stress en heeft de vis tijd nodig om te herstellen.^{[9] [11]} Ten tweede zijn er verschillende procedures die onderdeel zijn van het traject voor de slacht zoals sorteren. Ze veroorzaken stress, blootstelling aan lucht en verteringsproblemen; met als gevolg de noodzaak voor een voorzichtige uitvoering en herstelperiodes. Ten derde vindt het slachten van vissen niet altijd plaats met verdoving.^{[4] [10]} In het geval van kleine vissen laat men ze vaak massaal stikken in de openlucht. Aangezien er vaak niet meteen een verlies van bewustzijn is, is er stress bij de vissen tijdens de slacht.^{[9] [11]} Ook al wordt verdoving gezien als een meer humane slachtmethode in het algemeen kan het zijn dat de minst pijnlijke methode verschilt per vis.

 

Wild-gevangen vis

Uiteraard wanneer men vissenwelzijn in beschouwing neemt, lijkt het alsof het welzijn van wild-gevangen vis minder een probleem is, aangezien ze opgroeien in natuurlijke omstandigheden.^[3] Echter betekent dat niet dat hun welzijn niet het punt van discussie mag zijn wanneer ze gevangen en gedood worden. Om nog maar niet te spreken over wereldwijde overbevissing, wat waterdieren in het wild bedreigt.^[3] Tijdens de slacht ervaren wild-gevangen vissen veelal verstikking en zuurstoftekort.^{[6] [17]} Tot 70% is gewond of sterft in vissersnetten. Aangezien er geen verdoofde slacht plaatsvindt, blijven vissen bij bewustzijn voor minuten of in sommige gevallen voor 24 uur.^[17] Anno 2017 was er maar één visser in Nederland die gevangen Europese school verdoofde voor het fileren.^[6] Bovendien vinden vissenwelzijnsproblemen plaats in de sportvisserij.^[11]

Waarnemingsvermogen van ongewervelde waterdieren

Het welzijn van waterdieren omvat ook die van ongewervelden die gebruikt worden voor voedselconsumptie. Verscheidene onderzoeken zijn uitgevoerd naar het denkvermogen en gedrag van deze soorten.^{[18] [19] [20]} Bijvoorbeeld de Europese strandkrab is in staat om zijn weg uit een complex doolhof te leren.^[21] Het vermogen tot ruimtelijk inzicht bleek uit een experiment van vier weken, met voedsel als enige motivatie. Het experiment bewees ook de aanwezigheid van geheugen en het zich voordoen van angstig gedrag, gebaseerd op waargenomen serotonine niveaus.^[21]

Onderzoek onder bidsprinkhaankreeften toonde aan dat deze dieren gedrag vertonen gerelateerd aan ruimtelijk geheugen.^[20] Ze hebben ook het vermogen om vorige ontmoetingen met andere soortgenoten te onthouden. Deze dieren zijn onderdeel van de stomatopoda kreeftachtigen, een diersoort met het zogenoemde paddenstoelorganisme, dat bij insecten het centrum is voor leren en geheugen.^[20] Wel heeft dit organisme zich anders ontwikkeld bij deze kreeftachtigen dan bij insecten.

Denkvermogen
Daarnaast kunnen tweekleppige weekdieren zoals mosselen reflexief hun kleppen sluiten na het visueel waarnemen van alarmerende objecten of wezens.^[18] Bovendien bezitten koppotige weekdieren zonder twijfel een hoog denkniveau. Niet alleen hebben ze geheugen en denkvermogen, ze hebben ook een hoog ontwikkeld zenuwstelsel en mogelijk een simpele vorm van bewustzijn.^{[19] [22]} Octopussen kunnen soortgenoten en menselijke individuen herkennen, maar mogelijk zonder het vermogen om onderscheid te maken tussen mensen. Ze zijn zich ook bewust van hun omgeving en vermijden onder andere voedsel zoeken in gebieden waar pas gejaagd is.^[22]

Desondanks is het lastig om te bepalen of ze zelfbewustzijn hebben. Wel is het zo dat octopussen “complex gedrag, probleemoplossing en planning” vertonen.^[22] Neem als voorbeeld dat ze kokosnootschalen gebruiken ter bescherming wanneer ze willen rusten na het jagen. Experimenten met spiegels hebben ook plaatsgevonden met koppotigen om te zien of zelf-herkenning aannemelijk is. Eén experiment met pijlinktvissen toonde aan dat ze hun spiegelbeeld behandelden als een soortgenoot.^[19] Koppotige diersoorten die eerder antisociaal zijn, zoals octopussen, toonden minder interesse in hun spiegelbeeld, maar dit kan ook afhangen van de omgeving.

 

Pijn bij ongewervelde waterdieren

Nogmaals, het vermogen om pijn te ervaren is een kernconcept voor dierenwelzijn.^[12] Aldus is het de vraag in hoeverre zowel schaal- als weekdieren pijn kunnen ervaren.^[23] In het algemeen worden reacties zoals abnormaal gedrag, beschermend gedrag en genezing geconstateerd bij beide soort dieren.^{[8] [24]} Ook al is het centrale zenuwstelsel van schaaldieren anders dan bij gewervelden, er zijn wel vergelijkbare functies. Verder “is het aangetoond dat deze dieren leren te vermijden wanneer ze blootgesteld zijn aan mogelijk pijnlijke prikkels en ze beschermende reacties tonen”.^[23] Deze concluderende opmerking is gebaseerd op een evaluatie van zeven criteria die wijzen op de mogelijkheid om pijn te voelen.

Wat betreft het centrale zenuwstelsel, de afwezigheid van bepaalde gebieden gerelateerd aan het waarnemingsvermogen betekent niet automatisch dat ongewervelden geen pijn ervaren.^{[8] [24]} Ze hebben mogelijk alsnog neurale structuren die in een zekere zin de capaciteit bevatten voor pijnervaring. Onder ongewervelden, met name weekdieren, is de mate van ontwikkeling van bepaalde neurale structuren verschillend. Eén studie met geëvalueerde onderzoeken toonde aan dat “er gedragsmatig bewijs is van nociceptie” bij krabben onderworpen aan elektrische schokken.^[8] Nociceptie is een zintuiglijk proces en een van de twee sleutelelementen van pijn; de ander is een emotionele reactie, wat moeilijk vast te stellen is bij ongewervelden.^[23] Nociceptoren zijn ook waargenomen bij verschillende weekdieren, evenals “gedragsmatige reacties prikkelingen die weefselschade veroorzaakten.”^[24]

Nociceptieve reacties
Desalniettemin is onderzoek vaak beperkt en onder de diersoorten is er veel variatie in het biologisch functioneren dat gerelateerd kan worden aan pijn. Bijvoorbeeld tweekleppigen, zoals oesters en mosselen, tonen nociceptieve reacties, maar tegelijkertijd is er geen onderzoek dat duidt op veranderingen in gedrag wanneer ze gewond zijn.^{[8] [24]} Nociceptoren zijn ook waargenomen bij koppotigen zoals octopussen. Van alle ongewervelden bezitten koppotigen het meest ontwikkelde centrale zenuwstelsel.^[8] In het algemeen blijft het moeilijk om vast te stellen in hoeverre bepaalde ongewervelden pijn ervaren, zeker in vergelijking met mensen en dieren op het land. Dit betekent niet dat de behandeling van schaal- en weekdieren genegeerd mag worden als een (potentieel) welzijnsprobleem in de voedselindustrie.^[23]

Het welzijn van ongewervelde waterdieren

Evenals voor vissen is er nagenoeg geen kennis over het welzijn van ongewervelde waterdieren in Nederland. Wel is er bijvoorbeeld een onderzoek gedaan met betrekking tot kreeften in Britse eetgelegenheden.^[25] Het ging in totaal om 325 kreeften; vaak waren hun poten aan elkaar gebonden, waardoor ze niet hun natuurlijke gedrag konden vertonen. Velen van hen leefden dicht bij elkaar, terwijl het solitaire dieren zijn. Dit beïnvloedt hun mogelijkheid om te rusten, vrij te bewegen en gaat tegen hun sociale gedrag in.^[25] Ook was er veelal kunstmatig licht geïnstalleerd, terwijl kreeften een voorkeur hebben voor donkere ruimten. Hierdoor zijn ze niet in staat om comfortabel te rusten.

Garnalen
Een ander probleem heeft betrekking op het houden van garnalen: de pijnlijke procedure van het verwijderen van oogtakken om hun productiviteit te verhogen.^[23] In het algemeen lijden kreeften wanneer ze levend gekookt worden en proberen garnalen te ontsnappen als ze op een barbecue gelegd worden.^{[1] [25]} Uiteindelijk blijft onderzoek naar het welzijn van ongewervelden nog schaarser dan onderzoek naar vissenwelzijn.

Dat laatste is ook een bevinding van een onderzoek uit 2021.^[26] Het wereldwijd houden van waterdieren leidt tot grootschalige risico’s op gebied van dierenwelzijn. In 2018 werden ongeveer 250 tot 408 miljard individuen gehouden in de aquacultuur – een hoger aantal dan alle boerderijdieren op het land wereldwijd – ongeveer 24 tot 32% zijn gewervelden.^[26] In totaal betreft het 408 diersoorten, terwijl er nauwelijks diepgaande kennis is over het welzijn van de meerderheid van deze soorten. “Gespecialiseerde welzijnsinformatie was beschikbaar voor 84 soorten, slechts 30% van de individuen”.^[26]

Bijlage: welzijnsproblemen onder waterdieren

De onderstaande tabel is bedoeld om een samenvattend overzicht te geven van welzijnsproblemen of criteria die voorkomen bij het houden van waterdieren. Er is relatief veel zekerheid dat vissen pijn kunnen voelen; bij schaaldieren zoals kreeften is dit in mindere mate het geval. Vooral bij weekdieren zoals mosselen is er onzekerheid over hun pijnervaring – met uitzondering van koppotigen zoals octopussen. Voor alle waterdiersoorten geldt wel dat ze hoe dan ook ongerief kunnen ervaren. Overigens is het lastig om vissenwelzijn kort samen te vatten, aangezien er vele soorten wereldwijd gehouden worden.

Tabel 1. Het welzijn van waterdieren volgens verschillende bronnen.

Algemene welzijnsproblemen onder vissen in kwekerijen volgens wetenschappelijke literatuur [9] [10] [11] [12]	Nauwelijks erkenning voor waarnemingsvermogen; gebrek aan natuurlijke omstandigheden; hoge bezettingsdichtheid; blootstelling aan roofdieren (bij openlucht kwekerijen); oneerlijke voedselverdeling; ziektes; ongerief tijdens transport; pijn tijdens de slacht, zeker zonder verdoving
Welzijnsproblemen in Nederlandse kwekerijen volgens CIWF [14]	Gebrek aan transparantie en inspectie; onverdoofde slacht; gebrek aan natuurlijke schuilplaatsen; weinig zwemruimte; stress en kannibalisme; gedwongen voortplanting; ontsnappingspogingen door meervallen; bedreigde status van de wilde Europese paling terwijl kweek doorgaat
Welzijnscriteria van de Nederlandse Vereniging van Viskwekers [15]	Voldoende watertoevoer; vermijden van stress; regelmatige inspecties; voorkomen en aanpakken van ziekte; algemeen hygiëne; voeding(smethoden); dichtheid; transport; slacht
Welzijnsproblemen onder kreeften in eetgelegenheden [1] [25]	Vastgebonden poten; abnormaal gedrag; te dicht bij elkaar gehouden; onnatuurlijk licht; levend gekookt worden
Welzijnsproblemen onder garnalen [1] [23]	Het verwijderen van oogtakken; levend gegrild worden

Nawoord Animal Save Nederland:
Ook waterdieren verdienen respect en bescherming. Teken onze petitie om de bouw van ‘s werelds eerste octopuskwekerij te stoppen. Kijktip: My Octopus Teacher op Netflix. Lees dit Engelstalige blog om 5 interessante weetjes over kreeften te ontdekken.

Bronnen

[1] Braithwaite, V. (2010). Do Fish Feel Pain? Oxford: Oxford University Press.

[2] Brown, C. (2015). Fish intelligence, sentience and ethics. Animal Cognition, 18(1), 1-17. doi: 10.1007/s10071-014-0761-0. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24942105/

[3] Elder, M. & Fisher, B. (2017). Focus on fish: a call to effective altruists. Essays Philos., 18(1), 1-24. doi: 10.7710/1526-0569.1567. https://www.pdcnet.org/eip/content/eip_2017_0018_0001_0107_0129

[4] Levenda, K. (2013). Legislation to protect the welfare of fish. Retrieved on: February 5, 2021, from https://www.animallaw.info/article/legislation-protect-welfare-fish

[5] Bushby, E.V., Friel, M., Goold, C., Gray, H., Smith, L. & Collins, L.M. (2018). Factors influencing individual variation in farm animal cognition and how to account for these statistically. Frontiers in Veterinary Science, 5(193). doi: 10.3389/fvets.2018.00193. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fvets.2018.00193/full

[6] Nieuwenhuis, E (2017). We maken ons druk over het slachten van koeien, varkens en kippen. Maar waarom niet om vissen? Retrieved on: February 25, 2021, from https://decorrespondent.nl/7509/we-maken-ons-druk-over-het-slachten-van-koeien-varkens-en-kippen-maar-waarom-niet-om-vissen/106601195613-e4828932

[7] European Food Safety Authority (2009). General approach to fish welfare and to the concept of sentience in fish. The EFSA Journal, 954, 1-27. https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/954

[8] Sneddon, L.U. (2015). Pain in aquatic animals. The Journal of Experimental Biology, 218, 967-976. doi: 10.1242/jeb.088823. https://journals.biologists.com/jeb/article/218/7/967/14518/Pain-in-aquatic-animals

[9] Ashley, P.J. (2006). Fish welfare: Current issues in aquaculture. Applied Animal Behaviour Science. doi: 10.1016/j.applanim.2006.09.001. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168159106002954

[10] Broom, D.M. (2007). Cognitive ability and sentience: which aquatic animals should be protected? Dis. Aquat. Org., 75, 99-108. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17578249/

[11] Huntingford, F.A., et al. (2006). Review Paper | Current issues in fish welfare. Journal of Fish Biology, 68, 332-372. doi: 10.1111/j.1095-8649.2005.01046.x. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.0022-1112.2006.001046.x

[12] Martins, C.I.M., et al. (2012). Behavioural indicators of welfare in farmed fish. Fish Physiol. Biochem., 38, 17-41. doi: 10.1007/s10695-011-9518-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3276765/

[13] Stien, L.H., Bracke, M., Noble, C., Kristiansen, T.S. (2020). Assessing fish welfare in aquaculture. In: Kristiansen, T.S., Fernö, A., Pavlidis, M.A., Vis, H. van de (Eds). The welfare of fish (Animal welfare; Vol. 20). Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-41675-1.

[14] Compassion in World Farming (CIWF) (2021). Kweekvissen in Nederland: vee-industrie onder water. Retrieved on: February 25, 2021, from https://www.ciwf.nl/media/7443839/ciwf-rapport-kweekvissen-in-nederland-vee-industrie-onder-water.pdf

[15] Nederlandse Vereniging van Viskwekers (NeVeVi) (2019). Gedragscode voor viskwekers in Nederland. Retrieved on: March 1, 2021, from https://www.nevevi.nl/wp-content/uploads/2020/03/Gedragscode-voor-viskwekers-dec-2019.pdf

[16] Lucassen, S. (2019). Animal-based measures: a step towards rights for farm animals? Society register, 3(3), 159-166. doi: 10.14746/sr.2019.3.3.10. https://pressto.amu.edu.pl/index.php/sr/article/view/20648

[17] Wakker Dier (2015). Het welzijn van de vis. Retrieved on: February 25, 2021, from https://files.wakkerdier.nl/app/uploads/2018/02/12153944/Rapport-2015-met-nieuwe-opmaak-Welzijn-vd-vis-eenvoudige-cover.pdf

[18] Hochner, B., Glanzman, D.L. (2016). Evolution of highly diverse forms of behavior in molluscs. Curr Biol., 26(20), R965-R971. doi: 10.1016/j.cub.2016.08.047. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27780070/

[19] Ikeda, Y. (2009). A perspective on the study of cognition and sociality of cephalopod mollusks, a group of intelligent marine invertebrates. Japanese Psychological Research, 51(3), 146-153. doi: 10.1111/j.1468-5884.2009.00401.x. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1468-5884.2009.00401.x

[20] Wolff, G.H., Thoen, H.H., Marshall, J., Sayre, M.E., Strausfeld, N.J. (2017). An insect-like mushroom body in a crustacean brain. eLife, 6(e29889), 1-24. doi: https://doi.org/10.7554/eLife.29889

[21] Davies, R., Gagen, M.J., Bull, J.C., Pope, E.C. (2019). Maze learning and memory in a decapod crustacean. Biol. Lett., 15(20190407). http://dx.doi.org/10.1098/rsbl.2019.0407.

[22] Mather, J.A., Kuba, M.J. (2013). The cephalopod specialties: complex nervous system, learning and cognition. Can. J. Zool., 91, 431-449. dx.doi.org/10.1139/cjz-2013-0009. https://cdnsciencepub.com/doi/abs/10.1139/cjz-2013-0009

[23] Elwood, R.W., Barr, S., Patterson, L. (2009). Pain and stress in crustaceans? Applied Animal Behaviour Science, 118, 128-136. doi: 10.1016/j.applanim.2009.02.018 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168159109000409

[24] Crook, R.J. & Walters, E.T. (2011). Nociceptive Behavior and Physiology of Molluscs: Animal Welfare Implications. ILAR Journal, 52(2). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21709311/

[25] Carder, G. (2017). A preliminary investigation into the welfare of lobsters in the UK. Animal Sentience 2017.067: Carder on Birch on Precautionary Principle. https://www.wellbeingintlstudiesrepository.org/animsent/vol2/iss16/19/

[26] Franks, B., Ewell, C., Jacquet, J. (2021). Animal welfare risks of global aquaculture. Science Advances 7(14). doi: 10.1126/sciadv.abg0677. https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.abg0677