De veehouderij en menselijke gezondheid

Dit artikel is geschreven door Daniël als zijnde scriptie

De veehouderij is zowel wereldwijd als in Nederland vaak gerelateerd aan verschillende gezondheidsrisico’s voor mensen, zoals luchtvervuiling, zoönosen en antibioticaresistentie.^{[1] [2] [3] [4]}

Luchtvervuiling, veroorzaakt door met name de intensieve veehouderij, is gerelateerd aan een verslechterde functionering van de longen, zeker door ammoniakconcentraties.^[3] Dit heeft vooral invloed op inwoners van gebieden met een hoge veedichtheid. Wereldwijd leidt blootstelling aan fijnstof tot vroegtijdige sterfte, ademhalingsproblemen en hart- en vaatziekten. In Nederland veroorzaakt de veehouderij 4% van de totale menselijke ziektebelasting gerelateerd aan luchtvervuiling.^[2] Daarnaast is er een toenemend risico op longontsteking in de buurt van Nederlandse geitenhouderijen, maar er is niet per se een relatie tussen astma en de veehouderij.

Geurhinder komt vooral door varkenshouderijen en wordt waargenomen door ongeveer 2,5% van de Nederlandse bevolking. Verder is er “bewijs voor een associatie tussen antibioticagebruik onder veedieren en antimicrobiële resistentie (AMR) onder mensen”.^[2] Dit betekent dus dat antibiotica minder goed aan kan slaan bij mensen door een bepaalde hoeveelheid antibioticagebruik in de veehouderij.

Ook kunnen zoönosen, ziekten overgedragen van dieren op mensen, ernstige gevolgen hebben.^[3] Zeker sinds de uitbraak van COVID-19 is er een toename in zorgen over zoönosen die in de veehouderij kunnen ontstaan.^[4] Ondanks mogelijke gevolgen van de veehouderij op de menselijke gezondheid is er meer onderzoek nodig om dit vast te stellen.^[1]

Voedselconsumptie

Menselijke gezondheidsproblemen gerelateerd aan de veehouderij kunnen ook aangetoond worden wat betreft voedselconsumptie. Plantaardige consumptie, in plaats van dierlijke, heeft zekere gezondheidsvoordelen.^{[5] [6]} Plantaardige voedselpatronen bevatten weinig tot geen dierlijke producten zoals vlees, zuivel en eieren. Ze variëren van vormen van vegetarisme tot veganisme, waarbij de laatste enig ingrediënt van dierlijke oorsprong verwerpt.^{[5] [6]}

Een gezond plantaardig voedingspatroon (‘healthful plant-based diet’; HPBD) bestaat voornamelijk uit volkorengranen, fruit, groenten, noten en peulvruchten.^[7] Voedselproducten die bewerkt zijn of toegevoegde suikers bevatten zouden vermeden moeten worden. Als men een HPBD volgt, loopt men minder risico op ontstekingen, hart- en vaatziekten, diabetes type 2, kanker in het algemeen, inname van verzadigde vetten en cholesterol.^{[6] [8] [9] [10]}

Onderzoekers stelden een verminderd risico op kanker vast onder veganisten – tot 15%.^[8] Uit een ander onderzoek bleek dat veganistische darmflora een grotere overvloed aan beschermende soorten heeft.^[10] De darmen bevatten bacteriën die kritisch zijn voor gezondheid en (mentaal) welzijn. Daarnaast zijn er in HPBD’s, met name de veganistische, lagere CRP niveaus.^[11] CRP is een proteïne die een aanzienlijke markering is voor ontstekingen. Vooral fruit, groenten en noten helpen tegen ontsteking.

Als laatste heeft een veganistisch voedselpatroon economische voordelen gerelateerd aan sterfte, wat jaarlijks oploopt tot 30 biljoen Amerikaanse dollar per jaar in 2050.^[12]

Voedingsstoffen

Wat betreft voedingsstoffen, “veganistische voedselpatronen bevatten vaak meer voedingsvezels, magnesium, vitamine C en E, [en] ijzer”.^[13] Daarentegen worden bepaalde voedingsstoffen zoals omega 3 vetzuren, vitamine B12, vitamine D en calcium traditioneel gehaald uit dierlijke producten, zoals vis, vlees en zuivel.^{[5] [9] [13] [14]} Desalniettemin is het mogelijk om een HPBD te volgen met verrijkt voedsel, supplementen, zaden en noten.^[13] De eerder genoemde voedingsstoffen zijn niet noodzakelijk dierlijk; bijvoorbeeld omega 3 komt oorspronkelijk uit algen. Ook zorgt een voldoende inname van calcium voor geen toenemend risico op botbreuken onder veganisten.^[14]

Vaak is inname van eiwitten voldoende wanneer iemands inname van calorieën ook voldoende is; en bijvoorbeeld soja bevat volwaardige eiwitten. Toch zijn conclusies over de gezondheidsvoordelen van plantaardige versus dierlijke voedselpatronen niet altijd definitief. Al zijn er wel meta-analyses* uitgevoerd met betrekking tot plantaardige voedselpatronen, sommige studies vonden plaats op een kleine tijdschaal, of met een klein aantal deelnemers.^{[9] [11] [13]}

Daarnaast kan men op een veganistisch dieet nog steeds ongezond zijn; er zijn enkele zorgen over de gezondheid van vlees- en zuivelvervangers. Desondanks bevatten de richtlijnen van de Gezondheidsraad plantaardige vleesvervangers als gezond voedsel voor voedselpatronen die bevorderlijk zijn voor de menselijke gezondheid en het milieu.^[9]

* Een meta-analyse is een analyse van analyses. De resultaten van meerdere onderzoeken met hetzelfde onderwerp worden onderzocht om tot een preciezer resultaat te komen.

Medewerkers

Menselijke gezondheidsproblemen gerelateerd aan de veehouderij komen ook voor in een ander opzicht: de gezondheid en rechten van medewerkers in de voedselindustrie.^{[15] [16] [17]} Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten worden arbeiders in de bio-industrie blootgesteld aan dierziekten en agressieve of paniekerige dieren. Dit veroorzaakt verwondingen en problemen voor onder meer ademhaling.^[15]

In Nederland zijn dergelijke omstandigheden nog niet gedocumenteerd. Echter worden met name arbeidsmigranten in Nederlandse slachthuizen slecht behandeld.^[16] Op hun werk werden ze blootgesteld aan COVID-19 aangezien de slachthuisbazen geen maatregelen tegen de pandemie uitvoerden. Sommige arbeidsmigranten gaven aan dat hen de mond gesnoerd werd en ze geen hulp kregen van overheidsinstanties.^[16] Een groep boerenactivisten wilde tevens een protest tegen deze werkomstandigheden verstoren.

Daarnaast kan het werk in slachthuizen fysiek en mentaal zwaar zijn. Een onderzoek uitgevoerd in Zuid-Afrika concludeerde dat het aannemelijk is dat slachthuismedewerkers posttraumatische stress ontwikkelen. Als gevolg van het werken in een slachthuis zijn er nog andere aannemelijke problemen die verschillende studies hebben aangetoond: emotionele afstandelijkheid, depressie, verslaving en huiselijk geweld.^[17]

Nawoord Animal Save Nederland:
Zoals je ziet zijn er talloze redenen om een vegan levensstijl te omarmen. Om de transitie naar een plantaardig voedselsysteem te versnellen kun je de Plant Based Treaty ondertekenen.

Bronnen

Kopfoto: Barbara Barbosa